Ben İyiyim – Sen İyisin (Yaşam Pozisyonları)

Her insanın değerli ve kıymetli bir varlık olduğu olgusunu yerleştirmek ve vurgulamak amacıyla kullanılan “Ben iyiyim, yeterliyim – Sen iyisin, yeterlisin” ifadesi aynı zamanda Transaksiyonel Analizin amacını da tanımlamaktadır. Transaksiyonel Analistler insanları, değişim, gelişim ve sağlıklı etkileşim kurabilme kapasitesine sahip, temel olarak “iyi” bireyler olarak kabul ederler. Dört temel yaşam pozisyonu vardır:

• Ben OKEY’im - Sen OKEY’sin
• Ben OKEY değilim - Sen OKEY’sin
• Ben OKEY’im - Sen OKEY değilsin
• Ben OKEY değilim - Sen OKEY değilsin
  

Benlik Durumları

Eric Berne’nin insan kişiliğinin üç temel “benlik durumu”ndan oluştuğu ile ilgili tanımı, bireyler arası tüm karmaşık iletişim davranışlarını anlaşılır kılmıştır. Bu tanıma göre bireyler, her biri farklı bir duygu, düşünce ve davranış sistemine karşılık gelen söz konusu bu üç “benlik durumu” üzerinden etkileşim kurarlar. Ebeveyn, Yetişkin ve Çocuk benlikleri ile bu üç benlik durumu arasındaki etkileşim Transaksiyonel Analiz Teorisinin temelini oluşturur. Günümüzde, bu kavramlar eğitim, danışmanlık ve terapi ile ilgili bir çok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Temas İletisi

İnsan davranışlarının temelinde, başka insanlarla ve dış çevreyle ilişki kurma ihtiyacı yatmaktadır. İnsanlar biyolojik varlıklarını sürdürebilmek için, başka insanlarla ve dış çevreyle fiziksel veya psikolojik olarak temas kurmaya ve varlıklarının kabul görmesine, onanmaya  ihtiyaç duymaktadırlar.  Bu ihtiyaç etkileşim, iletişim,  TA terimi ile transaksiyonlar aracılığı ile giderilir ve transaksiyonel analiz kuramı bunu temas iletisi olarak adlandırmıştır. Eric Berne bu ihtiyaçları tanımlamak için açlık ifadesini kullanmıştır çünkü bu açlıkları doyurmanın hayatta kalabilmek için doymak kadar önemli olduğuna dikkat çekmek istemiştir.  Berne’e göre üç temel açlık mevcuttur:

• Uyarılma açlığı 
• Tanınma açlığı 
• Zamanı yapılandırma açlığ

Transaksiyonlar

Transaksiyon, bireyler arasındaki karşılıklı duygu, düşünce ve davranışlarındaki iletişim ve etkileşimlere işaret etmektedir. Bu bağlamda Transaksiyonel Analistler, bireylerin hangi “benlik durumları” üzerinden iletişim kurduğunu tanımlayıp, transaksiyonel analizin aşamalarını takip ederek, söz konusu iletişim hareketlerinin etkinliğine ve kalitesine nasıl müdahale edileceği ve geliştirileceği üzerine eğitim almışlardır.

Yaşam Kurgusu, Senaryosu

Eric Berne’in “bilinçdışı yaşam planı” olarak tanımladığı kurgu, TA’nın çatı kavramıdır.  Berne ve öğrencisi Claude Steiner  tarafından geliştirilen bu  kavrama göre  İnsan yaşam öyküsünü erken çocukluk döneminde, aldığı kararlara göre  kendisi yazar, kurgular  ve yaşamını farkında olmadan bu kararlar doğrultusunda sürdürür.  

Okşanma

Eric Berne her insanın, hayatta kalabilmek ve başarılı olabilmek için, bireyler arası tanınmanın bir parçası olan “okşanmaya” ihtiyaç duyduğunu gözlemlemiştir. Bireylerin, olumlu ve olumsuz okşanmaları hangi şekillerde alıp-verdiğinin anlaşılabilmesi ile kişiler arası sağlıksız ilgi/okşama kalıplarının değiştirilmesi, Transaksiyonel Analiz çalışmalarının özellikle ağırlık verdiği konulardır.